Dziś wypada przesilenie jesienne. Od tego momentu noc jest już dłuższa niż dzień, a tempo zastępowania dnia nocą staje się coraz bardziej odczuwalne. Gdy pod koniec października dojdzie do tego jeszcze zmiana czasu na zimowy oraz dużo częstsze zachmurzenie, więcej czasu będziemy spędzać w domu. Wtedy to nasze samopoczucie szczególnie będzie uzależnione od ilości naturalnego światła. No tak, ale jaki wpływ na nasze samopoczucie mogą mieć… okna?
Po pierwsze: lokalizacja działki i projekt budynku
Ten etap daje największe możliwości. Przed budową domu warto rozważyć jaką część ścian zewnętrznych stanowić będą przegrody szklane. Normy techniczne obowiązujące w Polsce wskazują jedynie minima, które przeważnie nie satysfakcjonują kupujących projekty nowoczesnych domów.
Ważne jest także to, z której strony świata będą znajdować się poszczególne okna oraz czy coś będzie je przesłaniać z zewnątrz np. inne budynki, wysokie drzewa, a nawet – na co rzadko się zwraca uwagę – rzeźba terenu.
Ma to całkiem spore znaczenie na pofałdowanej Warmii gdzie wprawdzie niewielkie to jednak, pagórki na zachód od domu sprawią, że światło w domu będziemy włączać dużo wcześniej niż sąsiedzi których dom stoi na szczycie tej górki.
Aspekty te warto brać pod uwagę przy wyborze lokalizacji pod budowę domu oraz przy wyborze samego projektu. W tym drugim momencie, warto zwrócić uwagę także m.in. na umiejscowienie ścian wewnętrznych względem okien.
Ściana wewnętrzna równoległa do ściany na której są okna to pełna zasłona dla oddzielonego pomieszczenia. Ściana prostopadła do okna, która licuje (lub prawie licuje) z glifem okna sprawia że efektywność doświetlania wnętrza budynku przez dane okno jest bardzo obniżona.
Po rozpoczęciu budowy dużo trudniej jest już coś zmienić. Trudniej, ale nie jest to niemożliwe. A zatem… co zrobić by światła naturalnego w domu było jak najwięcej?
Po drugie: dobór wkładów szybowych
Największy wpływ na doświetlenie wnętrz poza aspektami możliwymi do zmiany na etapie projektu, mają wkłady szybowe. Obecnie bardzo popularne są wkłady trzyszybowe. Wypierają one okna dwuszybowe, szczególnie w budownictwie jednorodzinnym.
Nie jest tajemnicą, że więcej szkieł to w istocie niższy (lepszy) współczynnik przenikania ciepła (ucieczki ciepła na poza budynek), ale już dużo rzadziej zwraca się uwagę na fakt, że pakiety szybowe jednokomorowe (dwie szyby), w porównaniu do popularnych dwukomorowych (trzy szyby) przepuszczają do wnętrza budynku więcej światła.
W obu popularnych w MS więcej niż OKNA pakietach szybowych tj. 4T-16Ar-4-16Ar-4T oraz 4T-16Ar-4T przepuszczalność światła jest bardzo wysoka. Jest to odpowiednio: 74 i 82%. Oznacza to, że przez cieńszy wkład szybowy przedziera się więcej naturalnego światła o ok. 1/10.
Efekt najbardziej odczuwalny jest w przypadku głębokich domów w zabudowie szeregowej w których okna znajdują się tylko z dwóch stron.
Skąd się wzięły duże witryny w domach w Holandii?
Obcokrajowcy odwiedzający kraj tulipanów często dziwią się, jak przez duże okna Holendrzy udostępniają publicznie to, co dzieje się w ich domach.
Niektórzy uważają że taki ” ekshibicjonizm”, wynika z historycznych uwarunkowań. Kiedyś marynarze z Niderlandów wypływając w morze, zostawiali żony w domach. Duże odsłonięte okna sprawiały że sąsiedzi „pilnowali” tego, jak prowadzą się małżonki wilków morskich.
Prawda okazuje się jednak dużo bardziej prozaiczna. W wyniku nałożenia podatku od powierzchni elewacji frontowej zaczęto budować wąskie domy i kamienice. Kiedy zniesiona podatek, zdrożały grunty i dalej opłacało się budować wąskie domy.
Dziś w licznych kamienicach i głębokich domach zwyczajnie brakuje światła! Gdyby nie duże witryny, w głębi domu byłoby bardzo ciemno.
Promienie słońca docierające do wnętrza przez okna to nie tylko światło, ale także energia słoneczna. Ta energia dogrzewa wnętrza domów.
Kiedy dziś wybierasz okna dla siebie, nie kieruj się wyłącznie współczynnikiem Uw. Ten współczynnik wskazuje jedynie, ile ciepła ucieka przez okno na zewnątrz. Natomiast pomija korzyści, które wynikają z dogrzewania pomieszczeń promieniami słońca.
Wkłady specjalne
Jeżeli wymagania, co do rozświetlenia są szczególnie ważne, we wkładach szybowych można zastosować także odżelazione szkło, które dodatkowo zwiększa przezierność wkładów szybowych.
Szczególny rodzaj szkła wiąże się z wyższą ceną. Wybór takich wkładów w ofercie MS więcej niż OKNA jest bardzo duży. Ostateczny wybór powinien uwzględniać przezierność oraz ostateczną termikę takich wkładów.
Kwatery okienne i szprosy
Zupełnie w przeciwnym kierunku działają: każde dodatkowe dzielenie na kwatery, a nawet szprosy. Każdy dodatkowy słupek zabiera światło. Okno dwuskrzydłowe zawsze daje mniej światła od jednoskrzydłowego o tym samym wymiarze.
Typ okna to jednak podstawowy parametr i trudno ograniczać funkcjonalność okna w celu uzyskania większej ilości światła.
Inaczej jest ze szprosami o którym mówi się raczej w kontekście estetyki, a rzadko w kontekście światła.
Warto zauważyć że szprosy zabierają światło i to nie tylko jak się wydaje minimalnie ze względu na zajmowaną małą powierzchnię okna.
Stopień zacienienia wyznaczany udziałem powierzchni ramki w powierzchni szyby, ale także ich głębokością – zwykle promienie słońca padają na okno pod kątem. Ten efekt będzie najlepiej widoczny w letnie południe.
Po trzecie: montaż okna
Rzadko się mówi o tym, że grubsza warstwa ocieplenia budynku bardziej zaciemnia pomieszczenia. Oszczędności wynikające z cieplejszych ścian – nomen omen – przesłaniają wadę polegającą na zaciemnieniu wnętrz.
Na marginesie: Niemal wyłącznie eksperci zwrócą uwagę na jeszcze rzadziej poruszany aspekt zacienienia okna. Otóż w upalne dni, okno zamontowane głębiej jest mniej narażone na nagrzewanie ramy okna.
Gruba warstwa styropianu na glifach zewnętrznych bardziej efektywnie (dłużej) zacienia część ramy okna znajdującą się po stronie tego glifu. Bardziej oddalony od glifu wkład szybowy już tak bardzo zacieniany nie jest.
W upalne lato najbardziej narażona jest dolna część ramy okna która przy dużych oknach praktycznie cały czas (na południowej elewacji) jest nagrzewana.
Stąd tak ważne jest aby okno PCV było solidnie wzmocnione tak jak wszystkie okna w ofercie MS. Może mieć to szczególne znaczenie gdy chodzi o południową elewację i ciemną okleinę zewnętrzną. Mając słabej jakości okna PCV trzeba się ratować, jeśli nie ich wymianą to podłużnymi kwietnikami na zewnętrznych parapetach.
Wracając do naturalnego światła w domu. Podobne znaczenie jak wspomniana wcześniej grubość warstwy ocieplenia ma też sama pozycja okna względem zewnętrznej płaszczyzny elewacji domu.
Jednym z coraz bardziej popularnych zabiegów montażowych jest wysunięcie okien poza lico muru. Montaż na konsolach sprawia, że rama okna jest przesunięta o swoją szerokość w kierunku na zewnątrz budynku.
W rzeczywistości po takim montażu będzie ono znajdowało się w warstwie ocieplenia. W przypadku okien z serii mSline+, WoodLook, ALUlook i evolution to przesunięcie o nieco ponad 8 cm.
Im bliżej zewnętrznej warstwy elewacji okno się znajduje tym więcej światła dotrze do wnętrza budynku.
Oczywiście nie można przesadzić z odsuwaniem ażeby zabiegiem takim nie stworzyć mostków termicznych, które w żaden sposób nie będą mogły zrekompensować powstałych korzyści. Optymalnym wydaje się licowanie wewnętrznej strony profilu okna z zewnętrzną płaszczyzną muru.
Po czwarte: wymiary profilu
Jeśli już jesteśmy przy parametrach szerokościowych, odpowiedzmy sobie na pytanie czy szerokość i wysokość profilu okiennego ma znaczenie dla ilości światła naturalnego? Tak, ma wpływ, ale nieznaczny.
Weźmy na przykład taki stylowy zestaw czterech okien 350x1800mm. Na wizualizacji w prospekcie wyglądają świetnie! Na etapie adaptacji projektu, z różnych względów okazuje się że te eleganckie okna mają być wykonane w PCV a nie w aluminium, a przy tym, chociaż jedno musi być otwieralne.
I choć jesteśmy w stanie utrzymać stylizację aluminium dzięki szerokiej palecie oklein antracytowych i łączeniu części ram okien PCV pod kątem 90 stopni (HFL) w serii AluLook to jednak profil PCV będzie wyższy.
Dodatkowo nowa funkcjonalność okna (rozwierność) sprawia że powierzchnia szklenia zmniejszy się jeszcze o wymiary skrzydła. W efekcie otwory okienne dadzą wąskie strumienie światła. Prześwit szklenia to zaledwie 11 cm!
To niemal skrajny przypadek. Znaczenie wymiarów profilu maleje wraz ze wzrostem powierzchni okna. Nie zawsze zestawia się też profile aluminiowy z ciepłym profilem PCV. Częściej porównujemy np. dwa profile PCV tj. 73mm i 82mm. Jaka różnica wtedy powstaje?
Na przykładzie okna referencyjnego tj. 1480 x 1260 mm, powierzchnia nie zasłoniętej części szyby wewnętrznej to 1,8014 m2 w przypadku mSline+ [82] oraz 1,7962m2 w przypadku mSline[73].
Różnica wynosi zatem jedynie 0,29% więcej światła na korzyść niższego profilu. Niektórzy wskazują nawet na wyliczenie które porównuje to do wydłużenia każdego dnia o 2 minuty i 9 sekund, co daje 13 godzin w trakcie całego roku!
No tak, ale to wyliczenie zakłada że całe życie spędzamy w domu. Dodatkowo, jeżeli przyjmiemy że i tak są dni kiedy chcemy zasłaniać okna roletami lub żaluzjami fasadowymi, to okaże się że korzyść nie jest już tak duża.
Podsumowanie i wnioski
Jakie okna wybrać żeby w domu było jasno a dzięki temu czuli się w nim dobrze? Okazuje się, że nie ma jednoznacznej odpowiedzi, co jednak nie znaczy że jest to bez znaczenia.
Wręcz przeciwnie! Warto pomyśleć o oknach już na etapie wyboru projektu a specyfikację okien określić z uwzględnieniem projektu zabudowy terenu i warunków lokalnych.
Możliwości jest tym więcej, im wcześniej pomyślimy o oknach oraz im więcej o inwestycji dowie się osoba która ma wykonać specyfikację pod zamówienie okien. Zapraszamy zatem… czym prędzej!